top of page
(Schokkende) cijfers
Nederland telde in 2024 zo’n 18 miljoen inwoners. Sinds 2001 monitort het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) jaarlijks de mentale gezondheid van de bevolking. In de laatste monitor (CBS, 2021) geeft het CBS aan dat vijftien procent van de bevolking van 12 jaar en ouder psychisch ongezond is. Dat zijn ruwweg 2.6 miljoen mensen, waarvan de groep jong volwassenen (18 tot 25 jaar) het vaakst psychisch ongezond was. Dit percentage is sinds het begin van de metingen nog nooit zo hoog geweest.

Volgens het Trimbos Instituut (2022) zijn angst-, stemmings- en depressieve stoornissen en middelenafhankelijkheid de meest voorkomende psychische klachten onder de bevolking. Het Trimbos Instituut brengt daarbij de differentiatie van prevalentie aan van deze meest voorkomende psychische klachten. Het blijkt namelijk dat mensen in de leeftijdsgroep van 25 tot 35 jaar het vaakst ooit een of meer psychische aandoeningen hebben gehad en dat in de afgelopen periode jongvolwassenen van 18 tot 25 jaar het vaakst klachten rapporteren die bij de hierboven vermelde stoornissen horen. Daarbij geeft ongeveer de helft van alle jongeren tussen de 16 en 25 jaar oud in de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen (2024) aan dat zij hun mentale gezondheid beoordelen als matig tot zeer slecht.

De zorguitgaven in Nederland zijn hoog. Voor angst- dwang- en stressstoornissen voor mannen is dit 24 euro per inwoner per jaar, voor vrouwen 50 euro. Voor burn-out is dit voor mannen 18 euro per inwoner en voor vrouwen 14 euro per jaar. Voor depressieve stoornissen is dit voor mannen 62 euro per inwoner en voor vrouwen 104 euro per jaar.

Vier op de tien jongvolwassenen geven aan vanwege de coronacrisis somberder te zijn dan voorheen. Volgens Stichting Farmaceutische Kengetallen gebruikten ruim 1,2 miljoen inwoners in 2023 antidepressiva. Het Trimbos Instituut stelt dat 48 procent van alle Nederlanders ooit te maken krijgt met een psychische aandoening.
Luchtmobiele Brigade
PTSS 
Uit recente cijfers blijkt dat de prevalentie van Posttraumatisch Stressstoornis (PTSS) onder de Nederlandse bevolking groot is. Volgens het Nederlands Herseninstituut heeft naar schatting 7,5 procent van de Nederlandse bevolking in de leeftijd van 18 tot 80 jaar ooit PTSS gehad (2022). Dat zijn meer dan 1,3 miljoen mensen. Cijfers omtrent ervaren psychische klachten onder de Nederlandse bevolking zijn in werkelijkheid naar alle waarschijnlijkheid hoger.

Met name onder militairen en andere hoog-risicoprofessionals zal het aantal mensen met (ernstige) psychische klachten naar verhouding nóg hoger zijn. Dit is te verklaren door een gesloten cultuur waarin het bespreekbaar maken van psychische klachten nog altijd omgeven is door taboes omwille van verschillende redenen. Volgens het veteraneninstituut heeft één op de vijf militairen zorg nodig na een uitzending. Eén op de twintig militairen krijgt PTSS-klachten na een uitzending. In 2020 hebben maar liefst 2500 militairen zich bij de Militaire Geestelijke Gezondheidszorg (MGGZ) gemeld voor de behandeling van hun psychische problemen. PTSS, depressie en angst gerelateerde klachten werden het meest geregistreerd.

Maar liefst één op de drie militairen heeft volgens psychotraumacentrum Arq Centrum’45 grote moeite met de overgang naar de burgermaatschappij. Ook in de andere hoog-risico beroepen zijn er veel psychische problemen. Zo heeft volgens het Amsterdam UMC maar liefst twaalf procent van de ambulancemedewerkers last van PTSS.

Werk gebonden PTSS komt vooral voor in beroepen en werkzaamheden waarin men onverwacht kan worden geconfronteerd met gebeurtenissen, waarbij iemand het leven heeft verloren of dit leven ernstig wordt bedreigd. First responders, zoals politieagenten, brandweerlieden en medewerkers van de ambulancedienst of de spoedeisende hulp (SEH) lopen een verhoogd risico op blootstelling aan deze ernstige gebeurtenissen en zijn meer at risk om een PTSS te ontwikkelen dan werknemers met een beroep waarin deze gebeurtenissen niet of minder vaak voorkomen.
Cijfers TOC.png
Tabel: Aantallen mentale problemen bij geüniformeerden
Bij de cijfers over angst/depressie en emotionele problemen zijn we uitgegaan van het Nederlands gemiddelde (RIVM)
Suïcide 
Defensie en het NLVi houden geen cijfers bij van het aantal (pogingen tot) suïcides per jaar. Op basis van empirische cijfers gaat het jaarlijks om enkele tientallen. Cijfers onder andere hoog-risicoberoepen zijn eveneens onbekend. Meerdere bronnen binnen de Politieorganisatie bevestigen dat een significant aantal politiemensen jaarlijks helaas besluiten uit het leven te stappen. Het zou gaan om ongeveer 130 personen.  
 
Aanvullende cijfers
Het Landelijk Zorgsysteem Veteranen (LZV) stelt dat het aantal hulpvragen stijgt: van bijna 800 in 2009 naar bijna 2200 eind 2018. Het gaat dan om het bieden van informatie en advies en het daadwerkelijk opstarten van een hulpverleningstraject.

Op de site van het NOVA-project staat dat zo’n 6000 veteranen met uitzendproblemen geen/onvoldoende professionele hulp zoeken en zo’n 11.000 extra veteranen lopen risico op uitzendproblemen. De politie stelt dat ongeveer 5 procent van de politiemedewerkers te maken krijgt met mentale problemen als gevolg van het werk dat ze verrichten op straat. Een deel van deze medewerkers zal een posttraumatische stressstoornis ontwikkelen. Dit uit zich in psychische en lichamelijke klachten als gevolg van een schokkende gebeurtenis.

Het aantal meldingen van PTSS binnen de politie is de afgelopen jaren toegenomen. In 2015 waren er 276 meldingen van PTSS door medewerkers van de politie en in 2020 waren dit er 325. Echter is dit naar alle waarschijnlijkheid maar een deel van de getroffen agenten. Er heerst nog altijd een cultuur van schaamte bij de politie rondom mentale gezondheid. Als je als agent melding maakt van mentale problemen word je al snel op een bepaalde manier weggezet en veroordeeld.
SFIR2
Zorgelijke trend 
Gelet op bovenstaande is er geen enkele reden om aan te nemen dat deze uiterst zorgelijke trend in de nabije toekomst omgebogen gaat worden. Sterker nog, deskundigen luiden de noodklok, omdat alle signalen wijzen op een sterke toename van ernstige psychische klachten en (pogingen tot) suïcide.

Dat veel jongeren en jongvolwassenen te kampen hebben met mentale problemen is zorgelijk. Zeker gezien het feit dat juist zij de nieuwe aanwas zijn bij defensie, politie en de brandweer. De toename van psychische klachten zal groter zijn onder de hoog risicoberoepen. De wachttijd bij de MGGZ tot aanmelding en intakegesprek bedraagt momenteel 17 weken.

Tel daarbij op dat het aantal gespecialiseerde psychiatrische zorginstellingen voor intensieve zorg en behandeling sterk gereduceerd zijn en in nabije toekomst onder druk van bezuinigingen en bekostiging van zorg nóg verder gereduceerd zullen worden, is het meer dan gerechtvaardigd te stellen dat het huidige zorgstelsel niet in staat is een breuk in deze trend te realiseren met als direct gevolg dat de aantallen alleen nog maar verder zullen toenemen.

Daarom is het van absoluut belang om veel meer te investeren in het voorkomen van én vroeg ingrijpen bij psychische klachten onder medewerkers binnen de hoog-risicoberoepen.
bottom of page